Polska Польша

Zielona Góra (wymowa ^?/i (łac. Thalloris, Prasia Elysiorum, Viridis mons^{[potrzebne źródło]}, niem. Grünberg in Schlesien, czes. Zelená Hora) – miasto na prawach powiatu w zachodniej Polsce, siedziba organów samorządu województwa, Zarządu Województwa Lubuskiego i Sejmiku Województwa Lubuskiego oraz jednostek im podporządkowanych, biskupa diecezji zielonogórsko-gorzowskiej, starosty powiatu zielonogórskiego oraz władz gminy Zielona Góra. Razem z Sulechowem i Nową Solą tworzy tzw. Lubuskie Trójmiasto.

Według danych z 31 marca 2011 r. miasto miało 118 982 mieszkańców^[1].

Położenie

Zielona Góra jest położona w zachodniej Polsce, na zboczu doliny rzeki Odry w miejscu, gdzie przecina ona pasmo wzgórz znane jako Wał Zielonogórski. Geograficznie znajduje się na terenie podprowincji Pojezierza Południowobałtyckie. Od północnego zachodu miasto graniczy z Niecką Płotowską, a od północnego wschodu z Niecką Chynowską.^{[potrzebne źródło]}

Miejscowość historycznie oraz kulturowo jest częścią Dolnego Śląska (leżąc na jego północnej granicy). W latach 1950-1998 miasto było stolicą województwa zielonogórskiego, ukształtowanego podczas reform w 1950 oraz 1975 roku.

Według danych z 1 stycznia 2010 powierzchnia miasta wynosiła 58,34 km²^[2].

Według danych z 2002, obszar Zielonej Góry wynosi 5832 ha, w tym 2686 ha zajmują lasy. Niezalesiony obszar miasta jest niemal w całości zabudowany. Obecnie miasto rozrasta się poza granice administracyjne, intensywna zabudowa wielorodzinna dociera do Przylepu i Łężycy. Miasto stara się o powiększenie granic miasta i włączenie części gminy Zielona Góra.^{[potrzebne źródło]}

Historia miasta

Początki miasta

Panorama miasta w połowie XVIII wieku

Założona jako miasto przez przybyszów z zachodniej części Europy – głównie Flandrii i Niemiec, którzy jednak najprawdopodobniej nazwali miasto tak, jak nazywała się istniejąca już tu (obecna ulica Podgórna, u podnóża wzgórza Winnego/Ceglanego/Zielonego) polska osada: Zielona Góra. Miejsce to leżało nad wartkim wówczas i wydajnym strumieniem Złota Łącza, który przez następne stulecia był źródłem wody i energii dla mieszkańców i funkcjonującego tu przemysłu. Zielona Góra prawa miejskie otrzymała w 1323 (chociaż kroniki mówią jedynie, iż otrzymała prawa miejskie zaraz po Kożuchowie, leżącym w obecnym powiecie nowosolskim). Pierwszą znaną mapą, na której pojawiła się nazwa Grunberg jest mapa Śląska autorstwa Martina Helwiga z 1561^[3].

Do roku 1945

Przedwojenny herb miasta

Miasto przez niemal całą swoją historię związane było z Dolnym Śląskiem, a konkretniej Księstwem Głogowskim. Od XIII wieku powoli zaczyna się proces depolonizacji. Wraz z całym Dolnym Śląskiem przechodzi w ręce najpierw czeskie, a potem niemieckie. Co ważne: Zielona Góra nigdy nie wchodziła w skład historycznej krainy ziemi lubuskiej ze stolicą w obecnie niemieckim Lebus (Lubusz).

Gród posiadał fortyfikacje i zamek (najprawdopodobniej jednak drewniany, stąd nie pozostał po nim żaden ślad, wskazówką jest m.in. stara nazwa ulicy Zamkowej nieopodal centrum miasta) – przedstawiał on jednak nikłą wartość strategiczną i najprawdopodobniej z rozkazu wizytującego te ziemie Jana Luksemburczyka został zburzony.

W XVI i XVII wieku Zielona Góra była silnym ośrodkiem ruchu kalwińskiego. Z miasta wywodzili się teolog Abraham Scultetus i matematyk Bartłomiej Pitiscus.

Przed II wojną światową Zielona Góra liczyła 26,1 tys. mieszkańców. Była dużym ośrodkiem przemysłowym oraz znacznym węzłem kolejowym.^{[potrzebne źródło]}

Kazimierz Lisowski, który utworzył Towarzystwo Polskich Rzemieślników w Zielonej Górze, został zamordowany przez gestapo w 1935.

Ślady słowiańskie

Z przekazów z XVII i XVIII wieku wiadomo, że ludność okoliczna ciągle jeszcze nosiła polsko brzmiące imiona i nazwiska, ale tylko jej część władała mową przodków.^{[potrzebne źródło]}

Okres powojenny

Zakłady Przemysłu Wełnianego "Polska Wełna" (lata 60-te) - ob. Focus Park

Zielona Góra wyszła praktycznie nie zniszczona w trakcie II wojny światowej (do nacierającej Armii Czerwonej wyszedł ówczesny proboszcz, ks. Georg Gottwald i poinformował, że miasto nie zamierza się bronić). Po wojnie przeszła pod administrację polską stając się początkowo częścią województwa poznańskiego. Dotychczasowych mieszkańców miasta wysiedlono do Niemiec – Zielona Góra zasiedlana była jeszcze do końca lat 70. XX wieku, głównie przez repatriantów z Kresów Wschodnich oraz przybyszów z pobliskiej Wielkopolski. W 1950 roku władze zadecydowały o utworzeniu w Zielonej Górze stolicy nowego województwa.

Od tego momentu zaczyna się okres szybkiej kariery miasta, które wyrasta na ważny ośrodek kulturalny, turystyczny, uniwersytecki i przemysłowy. Liczba mieszkańców wzrosła 5-krotnie. Na początku lat 60. XX wieku założono Wyższą Szkołę Inżynierską, która następnie przemianowana została na Politechnikę Zielonogórską. Wkrótce na bazie Studium Nauczycielskiego powstaje Wyższa Szkoła Pedagogiczna. W 2001 politechnika i WSP połączyły się, tworząc Uniwersytet Zielonogórski. Od 1965 do 1989 w Zielonej Górze odbywał się Festiwal Piosenki Radzieckiej. W 1998 miasto stało się siedzibą władz samorządowych utworzonego wówczas województwa lubuskiego.

30 maja 1960 miały miejsce pierwsze po wojnie na tak dużą skalę masowe protesty przeciwko władzy komunistycznej. Uczestniczyło w nich 5 tysięcy zielonogórzan. Był to sprzeciw mieszkańców wobec nakazu konfiskaty domu katolickiego. Protesty te nazwano wydarzeniami zielonogórskimi.

Obraz Patrona Miasta - św. Urbana I w kościele św. Urbana I na Wzgórzach Braniborskich

Patron miasta

Patronem Zielonej Góry ogłoszono św. Urbana I (papieża i męczennika), który w tradycji chrześcijańskiej uznawany jest za patrona winiarzy, ogrodników, winnej latorośli oraz dobrych urodzajów. 25 listopada 2009 Rada Miasta przyjęła oświadczenie woli, w którym wyraziła chęć przyjęcia św. Urbana I patronem Zielonej Góry zwracając się z prośbą do władz kościelnych – ks. bpa Stefana Regmunta – o uznanie przez Stolicę Apostolską św. Urbana I Patronem Miasta Zielona Góra. Wybór ten został potwierdzony uchwałą Rady Miasta w dniu 31 sierpnia 2010 roku. Wcześniej, bo 22 czerwca 2010 watykańska Kongregacja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów wydała dekret, którym zatwierdziła św. Urbana I Patronem Zielonej Góry. Uroczyste przyjęcie patronatu odbyło się na specjalnie zwołanej sesji Rady Miasta w niedzielę 5 września 2010. Tego samego dnia na Starym Rynku podczas obchodów Dni Zielonej Góry - Winobrania nastąpiło publiczne ogłoszenie patronatu św. Urbana I nad Zieloną Górą. 11 września 2011 podczas Winobrania odbyło się uroczyste wprowadzenie relikwii św. Urbana I^[4]. Od tego czasu Dni Zielonej Góry rozpoczynają się obchodami ku czci Patrona Miasta - św. Urbana I^[5].
26 października 2011 po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego na wniosek mieszkańca miasta, Prokuratura Rejonowa w Zielonej Górze skierowała wniosek^[6]do Rady Miasta o uchylenie uchwały o patronacie jako wydanej z naruszeniem prawa. Nielegalność takiej uchwały wynika z faktu, iż radni nie posiadają kompetencji (podstawy prawnej) do powoływania patrona miasta, gdyż jest to wyłącznie sprawa wiernych i hierarchii kościelnej.

Architektura

Zabytki

Konkatedra

Kaplica na winnicy

Ratusz

. Po lewej stronie widoczne jest południowe wejście do kościoła Matki Boskiej Częstochowskiej]]

Zielona Góra jest miastem zabytkowym, z racji niewielkich zniszczeń wojennych pozostała tutaj cała przedwojenna zabudowa miejska. Szczególne walory estetyczne posiada Stare Miasto oraz przedwojenne wille wzdłuż alei Niepodległości, reprezentacyjnego traktu miejskiego. Znajduje się tu też wiele budynków o unikalnej architekturze – dzieła berlińskich architektów, jak np. teatr zaprojektowany przez Oskara Kaufmanna. Oprócz pięknych niewielkich kamienic w najstarszej części miasta, jest tu też wiele budynków postindustrialnych dostosowanych do nowych funkcji, np. lofty w okolicach ulicy Fabrycznej czy część budynków Fabryki Wełny zaadaptowane na centrum handlowe. Centrum miasta jest obecnie rewitalizowane.

• Konkatedra pw. św. Jadwigi jest najstarszym zabytkiem architektonicznym w mieście; kościół halowy datowany na 2. połowę XIII wieku.
• Kościół pw. Najświętszej Marii Panny, zwany kaplicą na winnicy. Zbudowany w pierwszej połowie XIV wieku w dowód wdzięczności przez ocalałych Zielonej Góry od panującej w 1314 zarazy.
• Ratusz i Stary Rynek – rynek stanowi centralny punkt miasta od XIV wieku do dziś. Był przez stulecia głównym placem handlowym, przez który przebiegał też główny trakt komunikacyjny. Ratusz, w swej głównej części z wieżą powstał w XV wieku, co pokazuje odsłonięta spod tynku wnęka po fasadzie. Ciekawostką jest fakt, iż ratuszowa wieża w wyniku błędów konstrukcyjnych jest nieznacznie odchylona od pionu^{[potrzebne źródło]}.
• Wieża Łaziebna jest pozostałością po średniowiecznym systemie obwarowań miejskich. Jej nazwa wzięła się od położonej w pobliżu łaźni miejskiej. Bywa również nazywana – Wieżą Głodową w wyniku zburzenia oryginalnej Wieży Głodowej, która stała kilkadziesiąt metrów dalej. W czasach średniowiecznych wieża służyła jako więzienie.
• Kościół pw. MB Częstochowskiej – zbudowany w XVIII wieku jako zbór ewangelicki. Wieżę dostawiono kilkanaście lat później. Znajdują się w nim m.in. barokowy ołtarz główny, kamienna rokokowa chrzcielnica oraz szereg rzeźbionych płyt epitafijnych.
• Kościół pw. Najświętszego Zbawiciela – zbudowany 1915-1917 dla parafii ewangelicko-augsburskiej. W 1946 przejęty przez katolików. Z racji znakomitej akustyki w świątyni odbywają się koncerty. W 1926 roku wykonano tu słynne wówczas oratorium "Quo vadis" Feliksa Nowowiejskiego z udziałem kompozytora. Jego fundatorem był Georg Beuchelt, znany przemysłowiec.
• gmach teatru – modernistyczny gmach Teatru Lubuskiego (dawniej: Teatru Operowego – Hali Miejskiej) znajduje się przy al. Niepodległości, w pobliżu jej skrzyżowania z ul. Kupiecką. Powstał w 1931 według projektu Oskara Kaufmanna, był obiektem wielofunkcyjnym, przystosowanym do wystawiania dzieł zarówno dramatycznych, muzycznych, baletowych, filmów, a przede wszystkim oper. Dziś mieści się tu Teatr Lubuski.
• Palmiarnia – powstała w 1961, dostawiona do domku winiarskiego. Mieści się w niej restauracja z salami konsumpcyjnymi pośród tropikalnej roślinności. W otoczeniu Palmiarni znajduje się odtworzona winnica, nawiązująca do dawnych rozległych plantacji, pokrywających wszystkie stoki podmiejskie.
• Kolej szprotawska ("Kleinbahn Grünberg–Sprottau") – niepaństwowa linia kolejowa wytyczona pomiędzy dwoma przemysłowymi miastami Dolnego Śląska: Zieloną Górą i Szprotawą. Od II poł. lat 40. XX w. nie funkcjonuje, w większości rozebrana.

Zieleń miejska

Park Tysiąclecia

• Park Piastowski – jeden z największych parków w Zielonej Górze; występują w nim liczne pomniki przyrody, a bliski kontakt z lasem powoduje, że jest zamieszkiwany przez wiewiórki.
• Park Świętej Trójcy – teren byłego cmentarza niemieckiego; znajduje się w centrum miasta, wśród wielu współczesnych bloków mieszkalnych;
• Park Tysiąclecia – teren byłego cmentarza Zielonokrzyżowego z pozostawioną kaplicą w formie greckiej świątyni (dawne krematorium) oraz nielicznymi pomnikami; wydzielony plac zabaw oraz skate park.
• Park Winny – położony na wzgórzu park z rosnącą w nim winną latoroślą; na jego terenie znajduje się wiele pomników oraz Palmiarnia – jeden z symboli miasta.
• Park Sowińskiego – położony w centralnej części Zielonej Góry; znajdują się w nim liczne pomniki przyrody oraz kapliczka.
• Park Dunikowskiego – leśny park na przedłużeniu ulicy Dunikowskiego, stanowi łącznik pomiędzy osiedlami Przyjaźni i Malarzy, a Cegielnią. Urozmaicona rzeźba terenu i bogactwo drzew tworzą wyjątkową bazę spacerową z trasami dla pieszych i rowerów. Przed 1945 rokiem otoczony winnicami.
• Park Gierymskich – areał leśny otoczony ze wszystkich stron zabudową, położony na wzgórzu. Łączy osiedle Przyjaźni z sąsiadującym Osiedlem Malarzy. Prawdopodobnie dawniej stanowił część parku angielskiego rezydencji położonych przy obecnym domu Pogotowia Opiekuńczego.
• Park Poetów – przedwojenny teren parkowy, porastający teren po dawnej kopalni gliny przy końcu ul. Wazów. Znajdują się tu trzy stawy: Dziady, Glinianki (oba przy ul. Szafrana) oraz Szmaragdowy (przy. ul. Akademickiej) w pobliżu wąwozu. Al. Poetów jest pozostałością dawnego szlaku spacerowego.

Kultura

Kultura w Zielonej Górze to przede wszystkim Winobranie na początku września – duża impreza plenerowa, podczas której centrum miasta zapełnia się mieszkańcami i turystami. Ponadto w mieście działa 5 muzeów^{[potrzebne źródło]} i galerii sztuki, filharmonia, teatr, kina oraz kilkanaście klubów muzycznych. W mieście odbywa się kilka festiwali muzycznych i kulturalnych. m.in. Dni Kultury Żydowskiej, Festiwal Folkloru, Festiwal Kabaretu, Festiwal Filmowy KinoPozaKinem Filmowa Góra, Festiwal Rock Nocą, Róże Jazz Festiwal i Quest Europe. Przy Al. Niepodległości znajduje się Galeria BWA, w której odbywają się wystawy sztuki współczesnej, koncerty i spotkania dyskusyjne. Srodowisko malarskie skupia się wokół Okręgu Zielonogórskiego Związek Polskich Artystów Plastyków. Aktywnym miejscem na kulturalnej mapie miasta są też 4 Róże dla Lucienne, w których odbywają się m.in. koncerty, pokazy filmowe, spektakle teatralne i kabaretowe.

Teatry, filharmonia

Filharmonia Zielonogórska

Budynek Teatru Lubuskiego w Zielonej Górze

Pierwszy teatr miejski i operowy w Hali miejskiej otwarto w 1931 operą Madame Butterfly. Autorem projektu budynku był Oskar Kaufmann, twórca m.in. Volksbühne i Renaissance-Theater w Berlinie. Gmach mieścił wielofunkcyjną scenę, przystosowaną do wystawiania dzieł zarówno dramatycznych, muzycznych, baletowych, a także oper i wyświetlania filmów. Po II wojnie światowej zaniechano wystawiania oper w mieście, natomiast mocno rozwinął się teatr miejski, miasto dorobiło się stałego zespołu (przed wojną teatr działał na zasadzie impresariatu). Po roku 1990 zamknięto scenę lalkową. Obecnie Lubuski Teatr im. L. Kruczkowskiego w Zielonej Górze posiada 3 sceny:

• • przy ul. Niepodległości (3 sale oraz Scena w Podwórku)
  • przy ul. Fabrycznej (Scena na Strychu)
  • przy ul. Moniuszki (Stara Winiarnia).

W mieście działa ponadto Filharmonia Zielonogórska oraz towarzystwo śpiewacze Cantores Viridimontani, organizujące koncerty muzyki dawnej, m.in. barokowej, w tutejszych kościołach, znajduje się tu też amfiteatr im. Anny German.

Muzea i galerie

Muzeum Ziemi Lubuskiej

Miasto posiada kilka muzeów i galerii, rozlokowanych częściowo w centrum miasta oraz w podmiejskich dworach i pałacach.

• Muzeum Ziemi Lubuskiej, na które składają się
  • Muzeum Miasta Zielona Góra
  • Muzeum Dawnych Tortur
  • Muzeum Wina
• Muzeum Etnograficzne w Ochli
• Muzeum Archeologiczne Środkowego Nadodrza w Świdnicy
• Lubuskie Muzeum Wojskowe w Drzonowie
• Biuro Wystaw Artystycznych – Biuro Wystaw Artystycznych jest galerią sztuki współczesnej, magazynuje również kolekcję Lubuskiej Zachęty Sztuk Pięknych
• Muzeum Lalek w Zielonej Górze przy Teatrze Lubuskim.
• Muzeum Książki Środkowego Nadodrza w Zielonej Górze przy Wojewódzkiej i Miejskiej Bibliotece Publicznej im. C. Norwida.

Inne miejsca to Galeria PWW (ul. Wrocławska), Galeria u Jadźki (ul. Żeromskiego), Galeria ZPAP (Rynek), Salon Sztuki Dawnej (ul . Moniuszki).

Kina

• Kino Newa – studyjne kino zlokalizowane niedaleko dworca kolejowego PKP, przy ul. K. Wielkiego 21. Widownia na 215 osób. Kino wyświetla filmy niekomercyjne^[7]. Uruchomione w latach sześćdziesiątych XX wieku.
• Kino Nysa – najstarsze kino Zielonej Góry, uruchomione w 1925 roku, które wyświetla filmy nieprzerwanie do dziś, posiada widownie z balkonem, łącznie na 305 osób.^{[potrzebne źródło]} Kino mieści się na starym mieście naprzeciw Teatru Lubuskiego przy al. Niepodległości.
• Cinema City – 9 sal, 1305 miejsc. Kino mieści się w centrum handlowym Focus Park. Otwarte 17 października 2008 roku^[8].

Imprezy cykliczne

Zielonogórski amfiteatr

Przed laty miasto było gospodarzem międzynarodowego festiwalu piosenki radzieckiej, odbyło się 26 jego edycji. Od 2008 reaktywowano go jako Festiwal Piosenki Rosyjskiej. Dzisiaj odbywające się imprezy cykliczne to:

• Międzynarodowe Spotkania Muzyczne "Wschód – Zachód" (marzec-kwiecień)
• Festiwal im. Anny German "Tańczące Eurydyki" (maj)
• Festiwal Piosenki Rosyjskiej
• Ogólnopolski festiwal Pokój i Dobro (zawieszony)
• Międzynarodowy Festiwal Folkloru (co dwa lata, wrzesień)
• Międzynarodowy Dziecięcy Festiwal Folkloru (co dwa lata, wymiennie z Festiwalem Folkloru, w sierpniu)
• Lato Muz Wszelakich (lipiec, sierpień)
• Winobranie (wrzesień)
• Festiwal Kabaretu (grudzień)
• Międzynarodowy Festiwal Rockowy "Rock Nocą" (eliminacje trwają od listopada do maja)
• Festiwal Filmowy KinoPozaKinem Filmowa Góra (lipiec sierpień)
• Festiwal Jazzowy Róże Jazz Festiwal (lipiec-sierpień)
• Ogólnopolski Festiwal Piosenki Dziecięcej i Młodzieżowej FUMA

Winobranie

Zielona Góra znana jest jako polska stolica wina. Jest to najwyżej na północ wysunięte punkt na mapie z uprawą winorośli w Europie. Bogate tradycje produkcji wina w przeszłości obecne były w gospodarce i krajobrazie przestrzennym, a dziś odżywają na położonych w otoczeniu miasta.

Pierwsza wzmianka o uprawie winorośli pochodzi z 1314. Wiadomo też, że początkowo winną latorośl uprawiali zakonnicy. Dopiero za ich przykładem winnice zaczęli zakładać w swych włościach możnowładcy, a długo po nich zwykli mieszkańcy. Należy przypuszczać, ze uprawa winogron oraz tradycja hucznych obchodów winobrania stały się popularne, dopiero gdy winnice założyły zielonogórskie rodziny.

Oficjalnym miejskim świętem Winobranie stało się w 1852, co urzędowo ogłosił magistrat. Co roku turystów po Zielonej Górze oprowadza bóg wina Bachus wraz ze swoją świtą. Przyjezdni goście mogą napić się miejscowego trunku, posłuchać muzyki i skorzystać z bogatej oferty kulturalnej.

kabaret na scenie klubu Gęba

Życie studenckie

W Zielonej Górze studiuje 25. tys. studentów^{[potrzebne źródło]}. To właśnie w tutejszych klubach studenckich, takich jak Gęba, powstał w latach 90. fenomen kabaretów (Zielonogórskie Zagłębie Kabaretowe). Dziś takie kluby są w większości zamknięte (Karton, Zatem, Highlander). Największą imprezą są organizowane corocznie w maju Bachanalia, ściągające na plenerowe imprezy muzyczne nawet 5 tysięcy osób. Życie studenckie toczy się praktycznie tylko w klubach studenckich (Gęba, U Ojca, Studencka) na terenie kampusów uczelnianych, popularny jest też klub 4 Róże, Kotłownia, Straszny Dwór, Studio. Wcześniej działał również aktywny kulturalnie skłot Awaria, zrzeszający tutejszą scenę alternatywną i organizujący liczne koncerty ska, oi i punk.^{[potrzebne źródło]}

Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna

Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Zielonej Górze

Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna im. Cypriana Norwida w Zielonej Górze jest jedną z dwóch publicznych bibliotek wojewódzkich w woj. lubuskim. Obecną siedzibę placówki oddano do użytku w 1975. Biblioteka posiada wiele filii i oddziałów na terenie miasta. Odbywają się w niej liczne wystawy oraz spotkania autorskie z pisarzami (w ramach tzw. "Czwartków Lubuskich"), a osoby, które ją odwiedziły to m.in. ks. Jan Twardowski, William Wharton, Jonathan Carroll i Tadeusz Różewicz. Biblioteka Wojewódzka ma również swoją oficynę wydawniczą – "Pro Libris". Zarejestrowana w 2003 liczba czytelników wyniosła prawie 32 tys. osób. Średnio czytelnik wypożycza 17 książek rocznie.

Środowisko naturalne

Ukształtowanie terenu

Wokół miasta rozciągają się morenowe, glacitektoniczne wzgórza o powierzchni 240 km² w formie Wału Zielonogórskiego. Część pasma tych wzniesień przy granicy miasta nosi miano Wzgórz Piastowskich, ponadto do tych wzniesień zalicza się również Góra Braniborska wraz z wieżą oraz pasmo niższych wzniesień przy ul. Akademickiej we wschodniej części miasta.

Miasto rozlokowane jest na wielu wzgórzach:

• Góra Braniborska (Hirtenberg – Góra Pasterska), 202 m n.p.m. – jedno z najwyższych wzniesień w mieście. Nazwa Hirtenberg występuje w księgach miejskich z 1722 roku. Na szczycie w latach 1859-1860 wzniesiono wieżę widokową, obecnie mieszczącą uniwersyteckie obserwatorium astronomiczne.
• Wzgórze Schillera na zachód od ulicy Wrocławskiej (Schillershöhe – ) 195,5 m n.p.m. Na południowym stoku znajdowała się duża winnica. Wcześniej wzgórze nosiło nazwę Wzgórza Grzybowego (Pilzberg). Po raz pierwszy zostało ono wymienione w aktach miejskich z 1725 roku,
• przy Alei Słowackiego (Hirschberg) 175,5 m n.p.m. – położone naprzeciwko dawnego cmentarza żydowskiego u zbiegu ulic Wrocławskiej i Chmielnej. Nazwa wzgórza pochodziła od nazwiska właściciela placu rozrywek, który znajdował się w tym miejscu w XIX wieku,
• Maślane (Butterberg) 175 m n.p.m. – punkt widokowy w lesie na wschód od Osiedla Wazów,
• Góra Ceglana (Ziegelberg) – położona blisko starej zabudowy miejskiej pomiędzy ulicą Wrocławską, a ulicą Podgórną. Obecnie na jej szczycie znajduje się Palmiarnia dobudowana do wzniesionego w 1818 roku domku winiarza. Nazwa wzgórza pochodzi od cegielni miejskiej, która we wcześniejszych wiekach znajdowała się w tym miejscu. Nazwa Ziegelberg występuje w aktach miejskich z 1619 roku. W XIX wieku całe wzgórze pokryte było winnicami. To właśnie osada założona u stóp Góry Ceglanej zapoczątkowała proces powstawania Zielonej Góry,
• Przy ulicy Kożuchowskiej (Hohnberg) – w południowej części miasta naprzeciwko browaru. Już w XV wieku wzgórze było pokryte winnicami,
• Wzgórza Piastowskie – położone w południowo-zachodniej części miasta. Nazwę nadał burmistrz Zielonej Góry Heinrich Gayl dla uczczenia księcia głogowsko–żagańskiego Henryka VIII – jedynego używającego tytułu „księcia Zielonej Góry”. Składają się na nie cztery wzgórza, których wcześniejsze nazwy brzmiały :
  • Augusthöhe – dla upamiętnienia miejskiego przedsiębiorcy Augusta Fostera
  • Blucherberg – 201 m n.p.m.
  • Piastenhöhe
  • Koscheberg – 195 m n.p.m. stromo opadające w kierunku południowym. Wzgórze to pokryte było winnicami, o których najstarsze wzmianki pochodzą z 1797 roku.
• Jagodowe Wzgórze – jest najwyższym wzniesieniem w granicach Zielonej Góry (210 m n.p.m.).